Viêm họng cấp ở trẻ có nguy hiểm không? Đây là thắc mắc của rất nhiều bậc cha mẹ khi thấy con đột ngột sốt, ho và đau rát họng. Dù thường gặp và đa phần lành tính, viêm họng cấp vẫn có thể tiềm ẩn những biến chứng đáng lo ngại nếu không được chăm sóc đúng cách. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ mức độ nguy hiểm của bệnh, dấu hiệu nhận biết và cách xử lý an toàn cho trẻ.
Nguyên nhân gây viêm họng cấp ở trẻ
Viêm họng cấp ở trẻ chủ yếu xuất phát từ việc niêm mạc họng bị tấn công bởi tác nhân gây bệnh hoặc các yếu tố kích thích từ môi trường. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
Nhiễm virus
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm tới 70–90% các trường hợp viêm họng cấp ở trẻ. Các loại virus như rhinovirus, adenovirus, virus cúm, RSV… có thể khiến trẻ sốt, ho, đau rát họng và mệt mỏi.
Nhiễm vi khuẩn
Vi khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes), là nguyên nhân gây viêm họng cấp nặng hơn. Trẻ mắc viêm họng do vi khuẩn thường sốt cao, amidan sưng đỏ, hơi thở hôi và có thể kèm theo hạch cổ sưng đau.
Thay đổi thời tiết
Sự thay đổi đột ngột giữa nóng – lạnh khiến sức đề kháng của trẻ giảm sút, tạo điều kiện cho virus và vi khuẩn tấn công. Đây là lý do nhiều trẻ dễ bị viêm họng cấp vào thời điểm giao mùa, khi nhiệt độ và độ ẩm thay đổi liên tục.
Môi trường ô nhiễm
Khói bụi, khí thải, hóa chất hoặc khói thuốc lá là những yếu tố kích thích gây viêm và tổn thương niêm mạc họng của trẻ. Khi tiếp xúc thường xuyên với các tác nhân ô nhiễm này, niêm mạc hô hấp bị suy yếu, từ đó trẻ dễ mắc viêm họng cấp và nhiều bệnh đường hô hấp khác.
Dị ứng
Trẻ có cơ địa dị ứng với phấn hoa, bụi mạt, lông thú… dễ bị kích ứng vùng hầu họng, dẫn đến ho, ngứa họng và viêm họng tái phát. Khi tiếp xúc lặp lại với các dị nguyên này, niêm mạc họng của trẻ trở nên nhạy cảm hơn, khiến bệnh dễ bùng phát hoặc kéo dài.
Sức đề kháng yếu
Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Khi sức đề kháng kém, trẻ dễ mắc các bệnh đường hô hấp, trong đó có viêm họng cấp.
Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết viêm họng cấp
Viêm họng cấp ở trẻ thường khởi phát nhanh và xuất hiện nhiều triệu chứng đặc trưng. Cha mẹ có thể dựa vào những dấu hiệu sau để sớm nhận biết bệnh:
Đau rát họng, nuốt đau
Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Trẻ thường than đau họng, khó nuốt thức ăn hoặc nước bọt. Một số trẻ nhỏ chưa biết diễn đạt có thể quấy khóc, bỏ ăn.
Sốt
Trẻ có thể sốt nhẹ đến sốt cao tùy theo nguyên nhân.
- Do virus: thường sốt 37,5–38,5°C
- Do vi khuẩn (đặc biệt là liên cầu): sốt cao 39–40°C, kéo dài
Ho, khàn tiếng
Niêm mạc họng bị viêm khiến trẻ ho khan, ho có đờm hoặc khàn tiếng. Ho thường tăng lên khi thời tiết thay đổi hoặc vào ban đêm.
Chảy mũi, nghẹt mũi, hắt hơi
Triệu chứng này thường gặp khi viêm họng cấp do virus, đi kèm các biểu hiện như mệt mỏi, chán ăn.
Amidan sưng đỏ
Amidan có thể sưng to, đỏ, xuất hiện mủ trắng hoặc đốm trắng nếu trẻ bị viêm họng cấp do vi khuẩn.
Hơi thở hôi
Thường gặp trong viêm họng do vi khuẩn hoặc khi amidan sưng viêm nặng. Tình trạng này xảy ra do sự phát triển của vi khuẩn trong khoang miệng và vùng họng, khiến hơi thở có mùi khó chịu và kéo dài nếu không được điều trị kịp thời.
Hạch cổ sưng, đau
Một số trẻ có hạch bạch huyết vùng cổ sưng nhẹ, đau khi chạm vào, đặc biệt trong viêm họng liên cầu khuẩn.
Trẻ mệt mỏi, quấy khóc, bú kém
Đây là dấu hiệu dễ thấy ở trẻ nhỏ dưới 2–3 tuổi khi cơ thể đang chống lại tình trạng viêm.
Viêm họng cấp ở trẻ có nguy hiểm không?
Viêm họng cấp ở trẻ phần lớn là bệnh thường gặp và có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được chăm sóc hợp lý. Tuy nhiên, bệnh không phải lúc nào cũng an toàn, đặc biệt khi nguyên nhân đến từ vi khuẩn hoặc khi trẻ có sức đề kháng yếu. Nếu không xử lý đúng thời điểm, viêm họng cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng ảnh hưởng đến đường hô hấp và sức khỏe toàn thân.
Khi viêm họng cấp do virus
Dù đa phần lành tính, viêm họng do virus vẫn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu trẻ không được theo dõi kỹ, chẳng hạn như:
- Viêm phổi
- Viêm màng não
- Bội nhiễm vi khuẩn tại phế quản hoặc phổi
Những biến chứng này thường xuất hiện khi hệ miễn dịch của trẻ suy giảm hoặc chăm sóc không đúng cách, khiến vùng viêm lan rộng.
Khi viêm họng cấp do vi khuẩn (đặc biệt là liên cầu khuẩn nhóm A)
Đây là trường hợp đáng lo ngại hơn vì vi khuẩn có thể gây ra các biến chứng hậu nhiễm nguy hiểm, bao gồm:
- Viêm khớp cấp
- Viêm cầu thận cấp
- Viêm nội tâm mạc, ảnh hưởng cấu trúc van tim
- Nguy cơ dẫn đến hẹp – hở van tim về lâu dài
Những biến chứng này có thể xuất hiện sau khi trẻ đã hết đau họng, nên cha mẹ thường khó nhận biết nếu không đưa trẻ đi khám sớm.
Viêm họng cấp ở trẻ có lây không?
Có. Viêm họng cấp ở trẻ là bệnh dễ lây truyền do đa số trường hợp xuất phát từ virus hoặc vi khuẩn. Bệnh lây chủ yếu qua giọt bắn đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc gần với người đang ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Ngoài ra, trẻ cũng có thể mắc bệnh khi chạm vào đồ vật có chứa mầm bệnh rồi đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
Trẻ đi nhà trẻ, mẫu giáo hoặc chơi trong không gian đông người rất dễ lây cho nhau. Trong đó, viêm họng do virus lây mạnh nhất trong những ngày đầu, còn viêm họng do liên cầu khuẩn có thể lây cho đến khi trẻ dùng kháng sinh được 24 giờ.
Cách chăm sóc trẻ viêm họng cấp cha mẹ cần biết
Bên cạnh việc theo dõi sát sao tình trạng của trẻ, chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò rất quan trọng giúp giảm khó chịu, rút ngắn thời gian bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là những cách chăm sóc đơn giản nhưng hiệu quả mà cha mẹ nên áp dụng.
Hạ sốt và giảm đau đúng cách
Khi trẻ sốt do viêm họng cấp, cha mẹ cần theo dõi nhiệt độ thường xuyên và dùng thuốc hạ sốt phù hợp với cân nặng, thường là paracetamol theo hướng dẫn của bác sĩ. Trong trường hợp trẻ sốt cao, có thể lau mát bằng nước ấm để giúp hạ nhiệt nhanh hơn. Tuyệt đối không dùng nước lạnh hoặc chườm đá vì có thể gây co mạch và làm trẻ khó chịu hơn.
Cho trẻ uống nhiều nước ấm
Nước ấm giúp làm dịu niêm mạc họng bị viêm, hỗ trợ giảm đau và ho hiệu quả. Trẻ nên uống nước thành nhiều ngụm nhỏ trong ngày để tránh khô họng. Với trẻ nhỏ, có thể bổ sung thêm sữa, nước hoa quả hoặc dung dịch bù điện giải theo khuyến cáo. Cha mẹ cần tránh cho trẻ uống đồ lạnh, nước có gas hoặc nước ngọt nhiều đường vì dễ làm kích ứng họng.
Vệ sinh mũi – họng bằng nước muối sinh lý
Nhỏ nước muối sinh lý 0,9% giúp làm sạch dịch nhầy, giảm nghẹt mũi và hạn chế vi khuẩn phát triển. Trẻ lớn hơn có thể súc miệng bằng nước muối ấm để giảm viêm, giảm sưng họng và cải thiện hơi thở hôi. Việc vệ sinh đều đặn 2–3 lần mỗi ngày giúp họng của trẻ nhanh lành hơn và phòng ngừa biến chứng.
Tăng cường dinh dưỡng và cho trẻ nghỉ ngơi
Khi bị viêm họng, trẻ thường chán ăn hoặc nuốt đau. Cha mẹ nên chế biến thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu như cháo, súp, mì hoặc sinh tố. Bổ sung thêm rau củ và trái cây để tăng vitamin giúp cơ thể chống lại viêm nhiễm. Bên cạnh dinh dưỡng, trẻ cần nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế vận động mạnh hoặc đi học khi đang sốt, ho nhiều để cơ thể phục hồi nhanh hơn.
Giữ môi trường sống sạch và ấm áp
Môi trường trong lành giúp trẻ giảm kích ứng đường hô hấp và hạn chế tình trạng ho kéo dài. Cha mẹ nên giữ phòng thoáng khí, tránh để điều hòa quá lạnh và luôn đảm bảo trẻ được giữ ấm vùng cổ – ngực. Tránh tuyệt đối khói thuốc, khói bếp và bụi mịn vì đây là yếu tố dễ khiến viêm họng nặng hơn và kéo dài lâu ngày.
Viêm họng cấp ở trẻ: Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?
Mặc dù phần lớn các trường hợp viêm họng cấp ở trẻ có thể cải thiện sau vài ngày chăm sóc tại nhà, nhưng cha mẹ tuyệt đối không chủ quan. Có những dấu hiệu cho thấy trẻ đang diễn tiến nặng hoặc có nguy cơ biến chứng, cần được thăm khám y tế càng sớm càng tốt.
- Sốt cao ≥ 38,5°C kéo dài hơn 48 giờ hoặc khó hạ.
- Khó thở, thở nhanh, khò khè.
- Đau họng nhiều, khó nuốt, chảy dãi hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
- Amidan sưng to, có mủ, hơi thở hôi nặng hoặc hạch cổ sưng đau.
- Xuất hiện phát ban toàn thân.
- Trẻ mệt lả, li bì, co giật.
- Trẻ dưới 3 tháng tuổi bị sốt dù chỉ nhẹ.
Qua những thông tin trên, câu hỏi “Viêm họng cấp ở trẻ có nguy hiểm không?” đã có lời giải rõ ràng: bệnh thường lành tính nhưng vẫn có thể trở nên nguy hiểm nếu cha mẹ chủ quan hoặc chăm sóc sai cách. Việc nhận biết sớm triệu chứng, hiểu đúng nguyên nhân và áp dụng các biện pháp chăm sóc phù hợp sẽ giúp trẻ nhanh hồi phục và tránh được các biến chứng đáng lo ngại. Cha mẹ hãy luôn theo dõi sát sao sức khỏe của trẻ, chủ động phòng ngừa và đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường để bảo vệ bé một cách tốt nhất.
THAM KHẢO THÊM:
