Khám phụ khoa là một hoạt động y tế thiết yếu giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Bài viết cung cấp kiến thức y khoa toàn diện về quy trình, tầm quan trọng và những lưu ý cần thiết giúp chị em phụ nữ yên tâm và tự tin hơn khi đi thăm khám.
Khám phụ khoa là gì và tại sao lại quan trọng?
Dưới góc độ y học, khám phụ khoa là một loạt các thăm khám và xét nghiệm chuyên sâu nhằm kiểm tra, đánh giá tình trạng của cơ quan sinh dục nữ, bao gồm âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng. Quá trình này được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa Sản phụ khoa.
Tầm quan trọng của việc khám phụ khoa định kỳ có thể được phân tích qua các khía cạnh sau:
- Tầm soát và phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn: Nhiều bệnh lý phụ khoa nguy hiểm như ung thư cổ tử cung, ung thư buồng trứng, u xơ tử cung… thường phát triển âm thầm không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Khám phụ khoa định kỳ kết hợp với các xét nghiệm như Pap smear, HPV test giúp phát hiện các tế bào bất thường hoặc tổn thương tiền ung thư, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời, tăng tỷ lệ điều trị thành công lên đến trên 90%.
- Chẩn đoán và điều trị viêm nhiễm phụ khoa: Viêm nhiễm âm đạo, viêm cổ tử cung, viêm vùng chậu… là những vấn đề rất phổ biến. Nếu không được điều trị dứt điểm, chúng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như vô sinh, hiếm muộn, thai ngoài tử cung.
- Tư vấn sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình: Bác sĩ sẽ tư vấn về các biện pháp tránh thai an toàn, phù hợp với tình trạng sức khỏe và nhu cầu của từng cá nhân. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để thảo luận về kế hoạch mang thai, những vấn đề cần chuẩn bị trước khi làm mẹ.
- Theo dõi sức khỏe tổng quát: Tình trạng của cơ quan sinh sản có thể phản ánh các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến nội tiết tố hoặc các bệnh lý hệ thống.
Đối tượng và tần suất thực hiện khám phụ khoa
Việc xác định thời điểm bắt đầu và tần suất khám phụ khoa phụ thuộc vào độ tuổi, tiền sử bệnh lý và hoạt động tình dục. Theo khuyến cáo của các tổ chức y tế uy tín trên thế giới:
Thời điểm bắt đầu: Phụ nữ nên bắt đầu đi khám phụ khoa lần đầu tiên trong độ tuổi từ 21, hoặc sớm hơn nếu đã có quan hệ tình dục hoặc có các triệu chứng bất thường.
Tần suất định kỳ:
- Từ 21-29 tuổi: Nên khám phụ khoa và làm xét nghiệm Pap smear mỗi 3 năm một lần nếu kết quả bình thường.
- Từ 30-65 tuổi: Có thể lựa chọn xét nghiệm Pap smear mỗi 3 năm, hoặc kết hợp xét nghiệm Pap và HPV (Co-testing) mỗi 5 năm.
- Trên 65 tuổi: Có thể ngưng tầm soát nếu có tiền sử kết quả xét nghiệm bình thường và không có nguy cơ cao.
Trường hợp cần khám ngay: Chị em nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Rối loạn kinh nguyệt (kinh không đều, rong kinh, mất kinh).
- Đau bất thường ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu.
- Dịch âm đạo bất thường (thay đổi về màu sắc, có mùi hôi, số lượng nhiều).
- Chảy máu âm đạo bất thường giữa các kỳ kinh, sau quan hệ tình dục hoặc sau mãn kinh.
- Ngứa, rát, sưng hoặc có tổn thương ở vùng kín.
Quy trình khám phụ khoa chuẩn y khoa tại bệnh viện
Một quy trình khám phụ khoa chuyên nghiệp và đầy đủ thường bao gồm các bước sau đây. Việc hiểu rõ quy trình sẽ giúp chị em giảm bớt lo lắng và hợp tác tốt hơn với bác sĩ.
Bước 1: Thăm hỏi bệnh sử và tiền sử y khoa
Đây là bước nền tảng. Bác sĩ sẽ trao đổi với bạn về:
- Thông tin cá nhân: Tuổi, tình trạng hôn nhân.
- Tiền sử kinh nguyệt: Ngày đầu tiên của kỳ kinh cuối cùng, chu kỳ kinh có đều không, lượng kinh, các triệu chứng đi kèm.
- Tiền sử sản khoa: Số lần mang thai, sinh con, sảy thai.
- Tiền sử quan hệ tình dục: Đã quan hệ hay chưa, có sử dụng biện pháp tránh thai nào không.
- Triệu chứng hiện tại: Các dấu hiệu bất thường bạn đang gặp phải.
- Tiền sử bệnh lý: Các bệnh đã và đang điều trị, tiền sử dị ứng thuốc.
Bước 2: Thăm khám bên ngoài
Bác sĩ sẽ quan sát và kiểm tra bên ngoài cơ quan sinh dục (âm hộ, môi lớn, môi bé) để phát hiện các dấu hiệu bất thường như sưng, tấy đỏ, các vết loét, u cục hoặc các biểu hiện của bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Bước 3: Khám bằng mỏ vịt (Speculum Examination)
Đây là bước quan trọng nhất trong quy trình khám phụ khoa. Bác sĩ sẽ sử dụng một dụng cụ y tế chuyên dụng gọi là mỏ vịt (đã được vô trùng và bôi trơn) để nhẹ nhàng đưa vào âm đạo. Mỏ vịt giúp mở rộng thành âm đạo, cho phép bác sĩ quan sát rõ ràng toàn bộ thành âm đạo và cổ tử cung.
Trong bước này, bác sĩ có thể tiến hành lấy mẫu tế bào cổ tử cung để làm xét nghiệm Pap smear hoặc xét nghiệm HPV. Quá trình này diễn ra nhanh chóng và thường không gây đau, chỉ có thể hơi khó chịu một chút.
Bước 4: Khám bằng tay (Bimanual Examination)
Sau khi rút mỏ vịt, bác sĩ sẽ đeo găng tay, bôi trơn và đưa một hoặc hai ngón tay vào trong âm đạo, tay còn lại sẽ ấn nhẹ lên vùng bụng dưới. Thao tác này giúp bác sĩ đánh giá kích thước, hình dạng và vị trí của tử cung cũng như buồng trứng, phát hiện các khối u hoặc điểm đau bất thường.
Bước 5: Chỉ định cận lâm sàng (nếu cần)
Dựa trên kết quả thăm khám, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số xét nghiệm để có chẩn đoán chính xác hơn:
- Siêu âm phụ khoa: Thường là siêu âm đầu dò âm đạo hoặc siêu âm trên bụng để quan sát chi tiết tử cung, buồng trứng.
- Xét nghiệm dịch âm đạo: Tìm vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng gây viêm nhiễm.
- Xét nghiệm máu, nước tiểu: Đánh giá tình trạng nội tiết tố hoặc các chỉ số viêm nhiễm.
Những điều cần chuẩn bị trước khi đi khám phụ khoa
Để quá trình khám phụ khoa đạt kết quả chính xác và diễn ra thuận lợi, chị em nên lưu ý những điểm sau:
- Không đi khám trong kỳ kinh nguyệt: Máu kinh có thể ảnh hưởng đến kết quả quan sát và xét nghiệm tế bào cổ tử cung. Thời điểm tốt nhất để khám là sau khi sạch kinh khoảng 3-5 ngày.
- Kiêng quan hệ tình dục: Tránh quan hệ tình dục ít nhất 48 giờ trước khi khám.
- Không thụt rửa âm đạo hoặc sử dụng thuốc đặt âm đạo: Hành động này có thể làm thay đổi môi trường vi sinh vật tự nhiên và che lấp các tế bào bất thường, gây sai lệch kết quả.
- Vệ sinh sạch sẽ: Vệ sinh vùng kín bằng nước sạch thông thường, không sử dụng các dung dịch vệ sinh có tính sát khuẩn mạnh.
- Chuẩn bị tâm lý thoải mái: Giữ tinh thần thư giãn, cởi mở chia sẻ với bác sĩ về các vấn đề của mình. Chuẩn bị sẵn các câu hỏi bạn muốn hỏi bác sĩ.
Câu hỏi thường gặp về khám phụ khoa
- Khám phụ khoa có đau không?
Hầu hết phụ nữ chỉ cảm thấy hơi khó chịu hoặc tức nhẹ khi bác sĩ đưa mỏ vịt vào hoặc khi khám bằng tay, nhưng không gây đau đớn nếu bạn thả lỏng cơ thể. Hãy hít thở sâu và thông báo cho bác sĩ nếu bạn cảm thấy quá khó chịu.
- Chưa quan hệ tình dục có cần khám phụ khoa không?
Có. Nếu bạn chưa quan hệ tình dục nhưng có các dấu hiệu bất thường (ví dụ: kinh nguyệt không đều, đau bụng dữ dội), bác sĩ sẽ chỉ thực hiện các bước thăm khám phù hợp như khám vùng bụng, siêu âm trên bụng và không sử dụng mỏ vịt hay khám bằng tay qua ngã âm đạo để đảm bảo không ảnh hưởng đến màng trinh.
Khám phụ khoa định kỳ là một hành động văn minh, khoa học và là biểu hiện của sự trân trọng sức khỏe bản thân. Đây không phải là một quy trình đáng sợ, mà là một công cụ hữu hiệu giúp phụ nữ sống khỏe mạnh, tự tin và an tâm hơn. Việc đầu tư thời gian cho một buổi khám phụ khoa mỗi năm là sự đầu tư xứng đáng cho một tương lai không bệnh tật.
