Mẹ bầu tuân thủ lịch khám thai định kỳ để theo dõi sức khoẻ của mẹ và bé tốt nhất. Tuỳ vào tam cá nguyệt của thai phụ mà bác sĩ sẽ chỉ định lịch khám chi tiết, phù hợp. Các thủ thuật thăm khám đơn giản, không mất nhiều thời gian. Trường hợp phát hiện sớm các bất thường, các bác sĩ có thể nhanh chóng đưa ra chỉ định cần thiết để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.
Tầm quan trọng của lịch khám thai định kỳ
Khám thai định kỳ giúp bà bầu theo dõi sự phát triển của thai nhi. Đồng thời bác sĩ cũng nắm được tình trạng sức khoẻ của người mẹ. Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ hướng dẫn thai phụ những thay đổi, điều chỉnh sao cho phù hợp và an toàn cho cả hai mẹ con.
Trước khi đi đến lịch khám thai định kỳ chi tiết, chúng tôi đề cập đến tầm quan trọng của việc khám thai để bà bầu và người thân hiểu rõ. Việc thăm khám định kỳ sẽ giúp:
- Xác nhận thai và tính tuổi thai chính xác: Giúp dự kiến ngày sinh (EDD) một cách khoa học, làm cơ sở để theo dõi sự phát triển của thai nhi theo từng tuần.
- Theo dõi sức khỏe của mẹ: Kiểm soát cân nặng, huyết áp, phát hiện sớm các nguy cơ như tiền sản giật, tiểu đường thai kỳ, thiếu máu…
- Đánh giá sự phát triển của thai nhi: Thông qua siêu âm và các phương pháp đo đạc, bác sĩ có thể đánh giá cân nặng, chiều dài, nhịp tim và các chỉ số sinh học của thai, đảm bảo bé phát triển đúng chuẩn.
- Sàng lọc và phát hiện sớm dị tật bẩm sinh: Các mốc khám thai “vàng” cho phép thực hiện những xét nghiệm sàng lọc chuyên sâu, giúp phát hiện sớm các bất thường về nhiễm sắc thể (như hội chứng Down, Edwards, Patau) hay các dị tật về hình thái (tim, cột sống, não…).
- Tư vấn và chuẩn bị tâm lý: Bác sĩ sẽ là người đồng hành, cung cấp các kiến thức cần thiết về dinh dưỡng, vận động, những thay đổi của cơ thể và chuẩn bị cho quá trình vượt cạn, giúp mẹ bầu giảm bớt lo âu.
Chi tiết lịch khám thai định kỳ cho mẹ bầu
Một thai kỳ khỏe mạnh được chia làm 3 giai đoạn (tam cá nguyệt), mỗi giai đoạn sẽ có những mốc khám thai đặc biệt quan trọng.
Giai đoạn 1: Tam cá nguyệt thứ nhất (Tuần 0 – Tuần 13)
Đây là giai đoạn hình thành các cơ quan, tổ chức quan trọng của thai nhi. Lịch khám thai trong giai đoạn này tập trung vào việc xác nhận thai và sàng lọc sớm các nguy cơ.
Lần khám đầu tiên (Tuần 5 – Tuần 8):
- Mục đích: Xác nhận chắc chắn bạn đã có thai, thai đã vào tử cung hay chưa (loại trừ thai ngoài tử cung), xác định số lượng thai.
- Thực hiện: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, chu kỳ kinh nguyệt cuối. Siêu âm đầu dò âm đạo có thể được chỉ định để quan sát túi thai, phôi thai và hoạt động tim thai.
- Xét nghiệm: Xét nghiệm máu (nhóm máu, HBsAg, HIV, công thức máu…) và xét nghiệm nước tiểu.
Mốc khám “VÀNG” (Tuần 11 – Tuần 13, ngày thứ 6):
- Mục đích: Đây là thời điểm cực kỳ quan trọng để sàng lọc sớm các dị tật bẩm sinh.
- Siêu âm: Siêu âm 4D đo độ mờ da gáy (Nuchal Translucency – NT). Chỉ số này tăng cao có thể là dấu hiệu của hội chứng Down và một số bất thường nhiễm sắc thể khác.
- Xét nghiệm: Thực hiện xét nghiệm Double test (kết hợp đo nồng độ PAPP-A và free β-hCG trong máu mẹ) cùng với kết quả siêu âm độ mờ da gáy để tăng độ chính xác trong việc sàng lọc. Ngoài ra, mẹ bầu có thể lựa chọn xét nghiệm NIPT (sàng lọc trước sinh không xâm lấn) cho độ chính xác lên tới >99%.
Giai đoạn 2: Tam cá nguyệt thứ hai (Tuần 14 – Tuần 27)
Thai nhi phát triển nhanh chóng và mẹ bắt đầu cảm nhận những cử động đầu tiên. Lịch khám thai giai đoạn này tập trung vào việc tầm soát dị tật hình thái và các bệnh lý thai kỳ.
Lần khám định kỳ (Tuần 14 – Tuần 17):
- Mục đích: Theo dõi sự phát triển chung của thai nhi.
- Thực hiện: Siêu âm để đánh giá sự phát triển của thai.
- Xét nghiệm: Nếu bỏ lỡ Double test, bác sĩ có thể chỉ định làm Triple test (đo nồng độ AFP, hCG và estriol trong máu mẹ) vào khoảng tuần 15-18 để sàng lọc hội chứng Down, Edwards và dị tật ống thần kinh.
Mốc khám “VÀNG” (Tuần 18 – Tuần 22):
- Mục đích: Siêu âm hình thái học chi tiết (siêu âm 4D/5D) để khảo sát tất cả các cơ quan của thai nhi, từ hộp sọ, não, mặt, tim, lồng ngực, ổ bụng, các chi… nhằm phát hiện các bất thường về cấu trúc, dị tật hình thái. Đây là lần siêu âm quan trọng nhất để tầm soát dị tật.
Lần khám định kỳ (Tuần 24 – Tuần 28):
- Mục đích: Tầm soát tiểu đường thai kỳ, một tình trạng có thể gây nhiều biến chứng cho cả mẹ và bé.
- Xét nghiệm: Mẹ bầu sẽ được chỉ định thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT). Ngoài ra, bác sĩ sẽ kiểm tra huyết áp, protein trong nước tiểu để tầm soát nguy cơ tiền sản giật. Tiêm phòng uốn ván (mũi 1) cũng thường được thực hiện trong giai đoạn này.
Giai đoạn 3: Tam cá nguyệt thứ ba (Tuần 28 – Tuần 40)
Đây là giai đoạn hoàn thiện của thai nhi và chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ. Tần suất khám thai sẽ tăng lên.
Từ tuần 28 – Tuần 36: Thăm khám 2 tuần/lần.
- Mục đích: Theo dõi sự tăng trưởng của thai nhi, ngôi thai, lượng nước ối, và sức khỏe của mẹ (huyết áp, phù nề…).
- Thực hiện: Siêu âm thai, xét nghiệm công thức máu, xét nghiệm nước tiểu. Tiêm phòng uốn ván mũi 2 (cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng).
Từ tuần 36 – Tuần 40: Thăm khám 1 tuần/lần.
Mục đích: Đánh giá sức khỏe thai nhi trước sinh, dự đoán các yếu tố của cuộc sinh.
Thực hiện:
- Theo dõi tim thai và cơn co tử cung (Monitoring – Non-stress test – NST): Để đánh giá “sức khỏe” của thai nhi có tốt không.
- Xét nghiệm liên cầu khuẩn nhóm B (GBS): Lấy dịch âm đạo để xét nghiệm, nếu dương tính mẹ sẽ được dùng kháng sinh khi chuyển dạ để tránh lây cho bé.
- Siêu âm: Đánh giá ngôi thai (đầu, mông hay ngang), cân nặng ước tính, chỉ số nước ối.
- Khám trong (khám cổ tử cung): Để đánh giá độ mở, độ xóa của cổ tử cung khi có dấu hiệu chuyển dạ.
Bà bầu cần chuẩn bị gì khi đi khám thai?
Để mỗi buổi khám thai đạt hiệu quả cao nhất, mẹ bầu nên:
- Ghi lại các câu hỏi: Chuẩn bị sẵn những thắc mắc về sức khỏe, dinh dưỡng, các triệu chứng… để hỏi bác sĩ.
- Mang theo hồ sơ khám thai: Luôn mang theo sổ khám và kết quả của những lần khám trước.
- Mặc trang phục thoải mái: Chọn quần áo rộng rãi để thuận tiện cho việc thăm khám, siêu âm bụng.
- Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang dùng: Bao gồm cả thuốc kê đơn, không kê đơn và thực phẩm chức năng.
- Nhịn ăn hoặc uống nhiều nước: Tuân thủ dặn dò của bác sĩ, ví dụ như cần nhịn ăn trước khi làm nghiệm pháp dung nạp glucose, hoặc uống nhiều nước, nhịn tiểu trước khi siêu âm ở những tuần đầu.
Tuân thủ nghiêm ngặt lịch khám thai định kỳ chính là cách mẹ bầu thể hiện tình yêu thương và trách nhiệm lớn lao nhất đối với sinh linh bé bỏng mình đang mang trong người. Đây là cơ sở quan trọng giúp mẹ và bác sĩ cùng nhau đồng hành trên chặng đường 9 tháng, đảm bảo một thai kỳ an toàn, khỏe mạnh và một cuộc vượt cạn “mẹ tròn con vuông”.
