Vắc xin viêm gan B được xem là “lá chắn” quan trọng giúp ngăn ngừa virus HBV – tác nhân gây ra viêm gan B, xơ gan và ung thư gan. Khi chủ động tiêm đúng lịch, cơ thể sẽ hình thành miễn dịch bền vững, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế lây lan trong cộng đồng. Chính vì vậy, việc hiểu rõ đối tượng cần tiêm, thời điểm tiêm và hiệu quả bảo vệ của vắc xin viêm gan B là bước cần thiết để bạn chủ động bảo vệ gan ngay từ hôm nay.
Vắc xin viêm gan B là gì?
Vắc xin viêm gan B là chế phẩm sinh học giúp cơ thể tạo ra kháng thể chủ động chống lại virus HBV trước khi chúng có cơ hội xâm nhập và tấn công gan. Sau khi tiêm, hệ miễn dịch “ghi nhớ” đặc điểm của virus, từ đó có thể nhận diện và vô hiệu hóa mầm bệnh nếu cơ thể tiếp xúc sau này. Trong bối cảnh viêm gan B chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn và virus lại lây lan rất mạnh, vắc xin được xem là “tuyến phòng thủ” quan trọng nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh, hạn chế biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Virus viêm gan B nguy hiểm như thế nào?
Viêm gan B là bệnh lý nhiễm trùng gan do virus HBV tấn công. Hậu quả của bệnh rất nặng nề: ước tính, mỗi năm trên toàn cầu có hơn một triệu người tử vong vì các biến chứng mạn tính như xơ gan và ung thư gan.
Virus HBV lây lan mạnh qua ba con đường chính: máu, quan hệ tình dục không an toàn và truyền từ mẹ sang con khi sinh. Khả năng lây nhiễm của HBV được ghi nhận cao gấp khoảng 100 lần so với HIV, vì vậy chỉ một vết trầy da nhỏ tiếp xúc với máu người mang virus (khi dùng chung kim tiêm, dao cạo, dụng cụ chăm sóc móng…) cũng đủ khiến mầm bệnh xâm nhập cơ thể.
Hiện chưa có phương pháp nào điều trị khỏi hẳn viêm gan B. Trong bối cảnh đó, tiêm vắc xin viêm gan B được xem là giải pháp chủ động và hiệu quả nhất để bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ nhiễm bệnh.
Tác dụng của vắc xin viêm gan B
Vắc xin viêm gan B hoạt động bằng cách kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể chống lại virus HBV trước khi cơ thể tiếp xúc với mầm bệnh. Khi đã có kháng thể bảo vệ, cơ thể có khả năng vô hiệu hóa virus ngay từ “cửa ngõ”, từ đó đem lại nhiều lợi ích:
Ngăn chặn nhiễm HBV ngay từ đầu
Nhờ hình thành miễn dịch chủ động, vắc xin giúp giảm nguy cơ nhiễm viêm gan B cấp tính và ngăn sự chuyển sang mãn tính — vốn là dạng gây biến chứng nặng.
Giảm tỷ lệ mắc các biến chứng đe dọa tính mạng
Người đã được tiêm đầy đủ ít có khả năng tiến tới xơ gan, suy gan hay ung thư gan — những biến chứng làm hàng triệu người tử vong mỗi năm.
Bảo vệ cộng đồng và cắt đứt chuỗi lây nhiễm
Khi nhiều người trong cộng đồng sở hữu miễn dịch, khả năng virus phát tán bị hạn chế rõ rệt, giảm số ca nhiễm mới — đặc biệt ở môi trường sống và làm việc chung.
Tạo “lá chắn” cho nhóm nguy cơ cao
Vắc xin mang lại lợi ích thiết thực với trẻ sơ sinh có mẹ nhiễm HBV, nhân viên y tế, người làm dịch vụ thẩm mỹ, người có nguy cơ lây qua đường tình dục hoặc thường xuyên phải truyền máu.
Miễn dịch kéo dài nhiều năm
Hầu hết người được tiêm đúng phác đồ có thể duy trì kháng thể bền vững 10–20 năm; việc tiêm nhắc giúp củng cố hàng rào bảo vệ lâu dài.v
Trong điều kiện bệnh viêm gan B chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, tác dụng bảo vệ chủ động của vắc xin viêm gan B được xem là giải pháp quan trọng nhất để phòng bệnh ngay từ gốc.
Các loại vắc xin viêm gan B phổ biến hiện nay
Hiện nay có nhiều loại vắc xin viêm gan B đang được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam và trên thế giới, trong đó phổ biến nhất gồm:
- Vắc xin viêm gan B đơn giá: chứa kháng nguyên đặc hiệu của virus HBV, dùng cho trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn trong các phác đồ 3–4 mũi.
- Vắc xin phối hợp có thành phần viêm gan B: như vắc xin 5 trong 1 (DTP–Hib–HepB) hoặc 6 trong 1 (DTP–Hib–HepB–IPV) dành cho trẻ em, giúp giảm số lần tiêm mà vẫn bảo đảm miễn dịch.
- Vắc xin dành cho người lớn hoặc nhóm nguy cơ cao: liều lượng và lịch tiêm được điều chỉnh tùy thuộc tình trạng miễn dịch và yếu tố phơi nhiễm.
Tùy vào độ tuổi, tiền sử tiêm chủng và tình trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ chỉ định loại vắc xin phù hợp để tối ưu hiệu quả bảo vệ.
Đối tượng nên tiêm phòng vắc xin viêm gan B
Tiêm vắc xin viêm gan B được khuyến cáo cho hầu hết mọi người, đặc biệt là các nhóm có nguy cơ cao phơi nhiễm virus HBV, bao gồm:
- Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ: nên được tiêm mũi đầu trong vòng 24 giờ sau sinh để giảm tối đa nguy cơ lây từ mẹ sang con.
- Người sống chung với người mang HBV: vì có nguy cơ tiếp xúc thường xuyên với máu hoặc dịch cơ thể.
- Nhân viên y tế và người làm việc trong môi trường phơi nhiễm máu: như bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên xét nghiệm, thợ xăm, chăm sóc thẩm mỹ.
- Người có nhiều bạn tình hoặc quan hệ tình dục không an toàn: dễ gặp phải đường lây qua dịch tiết cơ thể.
- Người chuẩn bị đi chạy thận, truyền máu hoặc phẫu thuật: do nguy cơ tiếp xúc với dụng cụ/môi trường có máu.
- Người chưa từng tiêm hoặc không rõ tiền sử tiêm: nên xét nghiệm và tiêm phòng để tạo miễn dịch sớm.
Do virus HBV có khả năng lây lan mạnh và bệnh chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, việc tiêm chủng cho đúng đối tượng — đúng thời điểm là biện pháp bảo vệ cần ưu tiên.
Lưu ý: Chống chỉ định cho những trường hợp có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào của chế phẩm, đặc biệt là những người đã từng xuất hiện phản ứng quá mẫn sau lần tiêm vắc xin viêm gan B trước đó.
Lịch tiêm vắc xin viêm gan B
Vắc xin ngừa viêm gan B được chỉ định cho cả trẻ sơ sinh và người trưởng thành, tuy nhiên phác đồ khuyến cáo có sự khác biệt giữa các nhóm.
Ở trẻ sơ sinh:
- Nếu mẹ không mang HBV, trẻ nên được chích mũi đầu ngay trong 24 giờ sau sinh.
- Nếu mẹ dương tính với HBV, ngoài vắc xin mũi sơ sinh, trẻ cần tiêm thêm kháng thể đặc hiệu (HBIG) trong 24 giờ đầu để giảm nguy cơ lây truyền dọc.
Lịch tiêm tiếp theo cho trẻ (không tính mũi sơ sinh):
- Mũi 1: khi trẻ đến tiêm lần đầu
- Mũi 2: cách mũi 1 khoảng 1 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 khoảng 1 tháng
- Mũi nhắc lại: sau mũi 3 khoảng 1 năm
Trẻ có thể được dùng vắc xin đơn giá hoặc vắc xin phối hợp (5in1, 6in1).
Ở người lớn:
Những người có xét nghiệm HBsAg âm tính và chưa có miễn dịch Anti-HBs sẽ được tiêm theo phác đồ 3 mũi cơ bản:
- Mũi 1: ngày bắt đầu
- Mũi 2: sau mũi 1 khoảng 1 tháng
- Mũi 3: sau mũi 2 khoảng 5 tháng
Các nghiên cứu ghi nhận miễn dịch có thể tồn tại 10–20 năm nếu tiêm đủ liều và đúng lịch. Dù vậy, nhiều chuyên gia vẫn khuyến cáo tiêm nhắc sau 5–10 năm để duy trì nồng độ kháng thể ở mức bảo vệ an toàn.
Bảng giá tiêm vắc xin viêm gan B
Chi phí tiêm vắc xin viêm gan B có sự khác nhau tùy theo loại vắc xin, nguồn gốc sản xuất và đối tượng tiêm (trẻ em hay người lớn). Dưới đây là bảng giá tham khảo một số vắc xin đang được sử dụng phổ biến tại các cơ sở tiêm chủng:
| Loại vắc xin | Tên vắc xin | Nước sản xuất | Giá tham khảo (VND/mũi) |
|---|---|---|---|
| Viêm gan B người lớn | Engerix-B 1 ml | Bỉ | ~ 275.000 |
| Viêm gan B người lớn | Euvax-B 1 ml | Hàn Quốc | ~ 250.000 |
| Viêm gan B người lớn | Heberbiovac 1 ml | Cuba | ~ 215.000 |
| Viêm gan B trẻ em | Euvax-B 0,5 ml | Hàn Quốc | ~ 200.000 |
| Viêm gan B trẻ em | Engerix-B 0,5 ml | Bỉ | ~ 230.000 |
| Viêm gan B trẻ em | Heberbiovac 0,5 ml | Cuba | ~ 187.000 |
Lưu ý: Mức giá trên chỉ mang tính tham khảo và có thể chênh lệch tùy cơ sở tiêm chủng, thời điểm nhập vắc xin và chính sách ưu đãi tại từng đơn vị. Người tiêm nên kiểm tra tồn kho và giá cụ thể trước khi đến, đồng thời trao đổi với bác sĩ để được tư vấn chọn loại vắc xin phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe.
Lưu ý cần nhớ khi tiêm vắc xin viêm gan B
Khi tiêm vắc xin ngừa viêm gan, người tiêm cần lưu ý một số điểm sau:
Trước tiêm: chuẩn bị thông tin sức khỏe
Bạn nên báo cho nhân viên y tế biết tiền sử dị ứng, bệnh nền, thuốc đang dùng hoặc phản ứng bất thường từng gặp với vắc xin để được sàng lọc an toàn.
Trong khi tiêm: ở lại theo dõi tối thiểu 30 phút
Khoảng thời gian này giúp phát hiện sớm các phản ứng tức thì (nếu có) và được xử trí kịp thời ngay tại cơ sở y tế.
Sau tiêm: tiếp tục quan sát tại nhà và biết khi nào cần đi khám
Một số biểu hiện nhẹ như sốt, đau tại chỗ hoặc mệt mỏi có thể tự hết; tuy nhiên nếu xuất hiện triệu chứng sưng đau tăng dần, sốt cao kéo dài, khó thở, nổi ban toàn thân… bạn cần liên hệ bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế ngay.
Tuân thủ lịch tiêm đầy đủ đủ liều – đúng hẹn, không tự ý bỏ mũi vì có thể làm giảm hiệu quả miễn dịch.
Việc thực hiện đúng các khuyến cáo trên giúp tăng hiệu quả bảo vệ và giảm thiểu nguy cơ xuất hiện phản ứng không mong muốn sau tiêm.
Viêm gan B lây nhanh, diễn tiến âm thầm và có thể dẫn tới xơ gan hay ung thư gan trong nhiều năm không triệu chứng, trong khi bệnh hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn. Do đó, việc tiêm vắc xin viêm gan B ngay từ hôm nay giúp cơ thể tạo miễn dịch chủ động trước khi phơi nhiễm, bảo vệ bản thân và người xung quanh, đồng thời giảm gánh nặng chi phí và biến chứng về sau — càng tiêm sớm, hiệu quả bảo vệ càng cao.
THAM KHẢO THÊM:
