Vacxin 6 trong 1 là loại vắc xin tổng hợp có khả năng phòng ngừa cùng lúc 6 bệnh nguy hiểm ở trẻ nhỏ như bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, bại liệt và Hib. Nhờ ưu điểm giảm số mũi tiêm, hạn chế đau đớn và giúp trẻ được bảo vệ sớm ngay từ những tháng đầu đời, vacxin 6 trong 1 ngày càng được nhiều phụ huynh lựa chọn. Vậy chính xác vacxin 6 trong 1 là gì, có thực sự an toàn không, lịch tiêm như thế nào và cha mẹ cần lưu ý gì trước – trong – sau khi tiêm? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết.
Vacxin 6 trong 1 là gì? Cơ chế hoạt động
Vacxin 6 trong 1 (hexavalent vaccine) là loại vắc xin kết hợp có khả năng phòng ngừa đồng thời 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ nhỏ, bao gồm:
- Bạch hầu,
- Ho gà,
- Uốn ván,
- Viêm gan B,
- Bại liệt
- Nhiễm Hib (Haemophilus influenzae type b).
Thay vì phải tiêm riêng lẻ từng loại, vacxin 6 trong 1 giúp trẻ chỉ cần một mũi tiêm cho 6 tác dụng bảo vệ, giảm đau, giảm stress và hạn chế số lần đến cơ sở y tế.
Cơ chế hoạt động
Vắc xin 6 trong 1 giúp “kích hoạt” hệ miễn dịch của trẻ tạo ra các kháng thể đặc hiệu, từ đó hình thành khả năng bảo vệ chủ động chống lại 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Khi tiêm vắc xin 6 trong 1, cơ thể được tiếp xúc với các kháng nguyên là thành phần của vi khuẩn hoặc virus đã bị làm yếu hoặc bất hoạt. Chúng không còn khả năng gây bệnh nhưng vẫn đủ để hệ miễn dịch coi đó là “kẻ lạ” và khởi kháng đáp ứng. Nhờ sự kích hoạt này, bạch cầu sẽ tạo ra các kháng thể đặc hiệu chống lại các tác nhân gây 6 bệnh truyền nhiễm: ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh nhiễm khuẩn nặng do Hib như viêm phổi, viêm màng não mủ.
Phản ứng này chính là quá trình cơ thể tự xây dựng miễn dịch chủ động. Song song với việc sinh kháng thể, hệ miễn dịch cũng hình thành các tế bào nhớ miễn dịch mang “dữ liệu nhận dạng” kháng nguyên. Nhờ vậy, nếu sau này trẻ tiếp xúc với mầm bệnh thực sự, cơ thể sẽ phản ứng nhanh và mạnh hơn, giúp bảo vệ lâu dài chỉ từ một mũi vắc xin kết hợp.
Vacxin 6 trong 1 có công dụng phòng những bệnh gì?
Vắc xin 6 trong 1 được nghiên cứu để cùng lúc ngăn chặn nhiều bệnh lý truyền nhiễm có khả năng gây tử vong ở trẻ nhỏ. Trước khi quyết định tiêm cho con, cha mẹ cần biết rõ loại vắc xin này có công dụng bảo vệ trẻ khỏi những bệnh nào.
Bạch hầu
Bạch hầu là bệnh nhiễm khuẩn nặng do trực khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, dễ lây qua đường hô hấp và có thể tử vong nếu không được xử trí sớm. Độc tố của vi khuẩn có khả năng gây tổn thương tim, thần kinh, liệt và suy đa cơ quan, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ chưa được tiêm phòng.
Trước khi vắc xin được đưa vào tiêm chủng rộng rãi, bạch hầu từng gây dịch tại nhiều tỉnh thành. Nhờ bao phủ vắc xin, tỷ lệ mắc bệnh giảm rõ rệt, tuy nhiên các đợt bùng phát vẫn xuất hiện trở lại nếu tỉ lệ tiêm chủng giảm. Bệnh tiến triển nhanh, thường biểu hiện bằng sốt nhẹ, đau họng, khó nuốt và giả mạc trắng xám ở vùng hầu họng — dấu hiệu điển hình giúp nhận biết sớm.
Ho gà
Ho gà là bệnh nhiễm khuẩn hô hấp do Bordetella pertussis, có khả năng lây lan mạnh qua giọt bắn. Bệnh khởi đầu giống cảm lạnh nhưng nhanh chóng xuất hiện các cơn ho rũ rượi kéo dài, có tiếng rít khi hít vào. Ở trẻ dưới 6 tháng, ho gà có thể gây ngưng thở, viêm phổi, tổn thương não hoặc tử vong.
Trước thời kỳ tiêm chủng rộng rãi, ho gà là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh. Dù đã giảm nhiều nhờ vắc xin, bệnh vẫn có thể bùng phát ở những khu vực tỉ lệ tiêm thấp hoặc trẻ chưa đủ mũi.
Uốn ván
Uốn ván do Clostridium tetani sinh độc tố qua vết thương hở, gây co cứng cơ hàm, lưng, sau đó lan toàn thân. Bệnh không lây giữa người với người nhưng diễn tiến rất nặng và tỉ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp.
Trẻ sơ sinh nhiễm uốn ván rốn hoặc trẻ bị xây xát da không được bảo vệ miễn dịch thường bị co giật, co cứng liên tục dẫn đến suy hô hấp và tử vong nhanh chóng.
Bại liệt (Polio)
Bại liệt do virus Polio gây tổn thương tủy sống, dẫn đến yếu liệt tay chân hoặc liệt vĩnh viễn. Một số trường hợp virus tấn công cơ hô hấp gây tử vong.
Nhờ tiêm chủng, bại liệt gần như biến mất ở nhiều nước, nhưng nguy cơ quay lại luôn hiện hữu nếu cộng đồng giảm miễn dịch. Bệnh lây mạnh qua đường tiêu hoá – phân – miệng, dễ bùng phát ở nơi vệ sinh kém.
Viêm gan B
Viêm gan B là loại bệnh do HBV tấn công gan, trẻ sơ sinh bị lây từ mẹ có tới 90% nguy cơ mang virus mạn tính suốt đời. Nhiễm HBV mạn là nguyên nhân chính dẫn đến xơ gan và ung thư gan khi trưởng thành.
Vì cơ thể khó tự loại bỏ HBV khi nhiễm sớm, do đó, việc tiêm phòng ngay từ giai đoạn đầu đời là biện pháp quan trọng nhất để ngăn bệnh và hệ quả lâu dài.
Bệnh do Hib (Haemophilus influenzae type b)
Hib có thể gây viêm màng não mủ, viêm phổi nặng và nhiễm khuẩn huyết ở trẻ nhỏ. Trẻ sống sót sau viêm màng não do Hib thường để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn như điếc, chậm trí tuệ, co giật hoặc liệt vận động.
Trước khi có vắc xin, Hib là tác nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ dưới 5 tuổi. Nhờ tiêm chủng rộng rãi đã giúp giảm rõ rệt số ca mắc và phòng được di chứng nặng nề.
Các loại Vacxin 6 trong 1 phổ biến hiện nay
Vắc xin 6 trong 1 Infanrix Hexa (GSK – Bỉ)
Infanrix Hexa là loại vắc xin phối hợp 6 thành phần giúp phòng ngừa bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và bệnh do Hib chỉ bằng một mũi tiêm. Sản phẩm do tập đoàn GlaxoSmithKline (GSK) tại Bỉ sản xuất và đang được sử dụng phổ biến tại Việt Nam. Vắc xin được chỉ định tiêm bắp sâu, không dùng đường tĩnh mạch hoặc trong da. Thành phần ho gà trong Infanrix Hexa ở dạng vô bào, góp phần giảm tỷ lệ phản ứng sau tiêm so với loại chứa ho gà toàn tế bào.
Chỉ định: dùng cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến 24 tháng tuổi.
Lịch tiêm tham khảo:
- Mũi 1: khi trẻ đủ điều kiện tiêm (từ 6 tuần tuổi)
- Mũi 2: cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 tối thiểu 1 tháng
- Mũi 4 (nhắc): cách mũi 3 khoảng 12 tháng (tối thiểu 6 tháng)
Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim (Sanofi – Pháp)
Hexaxim là vắc xin kết hợp dạng dung dịch sẵn dùng, phòng cùng lúc 6 bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và Hib. Sản phẩm được phát triển bởi Sanofi – hãng vắc xin lớn của Pháp. Vắc xin được tiêm bắp, không tiêm trong da hoặc tĩnh mạch. Dạng bào chế “hoàn toàn lỏng” giúp thao tác tiêm thuận tiện và giảm rủi ro sai sót khi chuẩn bị.
Chỉ định: dùng cho trẻ từ 6 tuần tuổi theo lịch tiêm cơ bản và tiêm nhắc.
Lịch tiêm tham khảo:
- Mũi 1: từ 6 tuần tuổi
- Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 1 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 ít nhất 1 tháng
- Mũi nhắc: sau mũi 3 ít nhất 6 tháng (thường vào cuối năm thứ nhất)
Vắc xin 6 trong 1 Vaxelis (dùng tại nhiều quốc gia)
Vaxelis là vắc xin phối hợp phòng 6 bệnh giống hai loại trên, được triển khai trong chương trình tiêm chủng ở một số nước châu Âu và Mỹ. Sản phẩm được tiêm bắp, không dùng đường truyền tĩnh mạch hay tiêm trong da. Vaxelis được thiết kế để phù hợp với các phác đồ tiêm 3 mũi nền ở giai đoạn nhũ nhi.
Chỉ định: tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến trước 5 tuổi tùy khuyến cáo từng quốc gia.
Lịch tiêm tham khảo (phổ biến tại nhiều nước):
- Mũi 1: khoảng 2 tháng tuổi
- Mũi 2: cách mũi 1 1–2 tháng
- Mũi 3: cách mũi 2 1–2 tháng
- Mũi nhắc: thực hiện theo quy định của từng quốc gia (có nơi dùng vắc xin khác để nhắc)
Vắc xin 6in1 cần tiêm mấy mũi? Lịch tiêm chuẩn Bộ Y Tế
Vắc xin 6 trong 1 thường được tiêm theo phác đồ 4 mũi trong giai đoạn trẻ từ 6 tuần tuổi đến dưới 2 tuổi, theo lịch khuyến cáo của Bộ Y tế.
Số mũi tiêm
Thông thường, vắc xin 6 trong 1 cần được tiêm 4 mũi:
- 3 mũi cơ bản (tiêm lần lượt)
- 1 mũi nhắc lại sau đó.
Lịch tiêm tham khảo
Một lịch tham khảo được nhiều cơ sở tiêm chủng sử dụng như sau:
- Mũi 1: từ khi trẻ được khoảng 6 tuần tuổi hoặc ~2 tháng tuổi.
- Mũi 2: cách mũi 1 tối thiểu 1 tháng.
- Mũi 3: cách mũi 2 tối thiểu 1 tháng.
- Mũi 4 (nhắc): cách mũi 3 tối thiểu 6 tháng, thường khoảng 12 tháng sau mũi 3.
Lưu ý
- Việc hoàn thành đầy đủ 4 mũi trước khi trẻ 24 tháng tuổi sẽ mang lại khả năng bảo vệ tốt nhất.
- Nếu lịch tiêm bị trễ hay trẻ chưa được tiêm đủ, phụ huynh nên liên hệ cơ sở tiêm chủng để được bác sĩ tư vấn lịch bù liều phù hợp.
Vì sao trẻ nên tiêm Vacxin 6 trong 1? Lợi ích cha mẹ cần biết
Trẻ từ 6 tuần tuổi đến dưới 2 tuổi được khuyến cáo nên tiêm vắc xin 6 trong 1 để phòng các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Việc tuân thủ đủ và đúng lịch tiêm giúp cơ thể hình thành miễn dịch chủ động bền vững, đồng thời mang đến những lợi ích sau:
Lợi ích về sức khỏe: tạo “lá chắn” miễn dịch sớm và bền
Ngay từ những tuần đầu sau sinh, trẻ đã phải đối mặt với nhiều mầm bệnh nguy hiểm trong môi trường sống. Lượng kháng thể mẹ truyền cho con chỉ bảo vệ trong thời gian ngắn và giảm rất nhanh sau sinh nên cơ thể trẻ hầu như “trống trải” trước tác nhân gây bệnh. Việc tiêm vắc xin 6 trong 1 từ mốc 6 tuần tuổi giúp trẻ chủ động tạo miễn dịch đối với 6 bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng gồm: ho gà, uốn ván, bại liệt, bạch hầu, viêm gan B và các bệnh xâm lấn do Hib (như viêm phổi, viêm màng não mủ). Đây đều là các bệnh có tỷ lệ tử vong cao và cơ thể không tạo miễn dịch tự nhiên sau mắc, nghĩa là trẻ có thể bị đi bị lại nếu không được tiêm chủng. Do đó, chủng ngừa sớm giúp xây dựng “tường rào miễn dịch” trước khi mầm bệnh có cơ hội tấn công.
Lợi ích kinh tế: phòng rẻ hơn chữa
Chi phí tiêm chủng thấp hơn rất nhiều so với chi phí điều trị và chăm sóc nếu trẻ mắc bệnh. Ở nhóm tuổi sơ sinh và nhũ nhi, bệnh thường diễn tiến nhanh, nguy cơ biến chứng nặng cao, thời gian nằm viện kéo dài, kèm theo chi phí điều trị tốn kém. Không ít trường hợp trẻ sống sót sau bệnh nhưng phải chịu di chứng vĩnh viễn như tổn thương thần kinh, chậm phát triển trí tuệ, khiếm thính hoặc hạn chế vận động… Điều đó dẫn đến gánh nặng tài chính — không chỉ trong giai đoạn điều trị cấp mà còn trong suốt tuổi thơ của trẻ. Chủ động tiêm ngừa giúp tiết kiệm chi phí và giảm nguy cơ gánh nặng y tế lâu dài.
Lợi ích thực tế: giảm mũi tiêm – giảm căng thẳng cho cả trẻ và cha mẹ
Vắc xin 6 trong 1 tích hợp nhiều kháng nguyên vào một mũi tiêm duy nhất, giúp giảm số lần chọc kim, giảm đau và giảm áp lực tâm lý cho trẻ. Số lần đến cơ sở tiêm chủng và thời gian theo dõi sau tiêm cũng ít hơn, bố mẹ không phải liên tục sắp xếp lịch di chuyển, đồng thời giúp tăng khả năng hoàn thành đúng và đủ phác đồ tiêm chủng — một yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Tác dụng phụ có thể gặp khi tiêm vacxin 6 trong 1
Mặc dù các loại vacxin 6 trong 1 đều được đánh giá cao về độ an toàn. Tuy vậy, sau tiêm trẻ vẫn có thể xuất hiện một số phản ứng nhẹ — đây là dấu hiệu cơ thể đang tạo miễn dịch và thường tự hết, không cần can thiệp đặc biệt.
Phản ứng tại chỗ tiêm (hay gặp, mức độ nhẹ):
- Da quanh vị trí tiêm hơi đỏ, ấm hoặc đau vài ngày
- Có thể sờ thấy một cục chắc nhỏ dưới da, thường tan dần sau 1–3 tuần
Phản ứng toàn thân (thoáng qua):
- Trẻ sốt, quấy khóc, bú ít hoặc bỏ bú tạm thời
- Một số trẻ có thể nôn hoặc đi ngoài lỏng trong 1–2 ngày
Cha mẹ nên làm gì khi trẻ có phản ứng sau tiêm?
- Vết tiêm sưng/đau: dùng khăn sạch thấm nước mát, vắt khô và chườm nhẹ giúp dịu đau và giảm sưng
- Trẻ sốt cao >38,5°C: có thể dùng thuốc hạ sốt phù hợp cân nặng (như paracetamol theo hướng dẫn), kết hợp lau ấm cơ thể
- Cho trẻ uống đủ nước/duy trì bú mẹ để tránh mất nước
Khi nào cần đưa trẻ đi khám ngay?
Dù đa số triệu chứng chỉ ở mức nhẹ và tự khỏi sau 1–2 ngày, nhưng cha mẹ cũng cần chú ý và phải đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu có dấu hiệu bất thường như:
- Sốt trên 39°C không giảm sau dùng thuốc
- Khó thở, tím tái, nổi ban nhanh toàn thân
- Trẻ vật vã, li bì, khó đánh thức
- Khóc thét kéo dài hoặc co giật
- Dấu hiệu tụt huyết áp, choáng, lừ đừ bất thường
Tiêm vắc xin 6 trong 1 là biện pháp chủ động và an toàn giúp trẻ được bảo vệ sớm trước nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ngay từ những tháng đầu đời. Việc tuân thủ lịch tiêm, theo dõi đúng cách sau tiêm và lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín sẽ giúp tối ưu hiệu quả phòng bệnh và hạn chế rủi ro cho trẻ. Trong bối cảnh mầm bệnh vẫn luôn tồn tại và có thể bùng phát khi tỷ lệ tiêm giảm, chủng ngừa đầy đủ không chỉ bảo vệ con bạn mà còn góp phần xây dựng “lá chắn cộng đồng”, giảm gánh nặng bệnh tật cho xã hội. Đây chính là lựa chọn đầu tư cho sức khỏe lâu dài mà mọi phụ huynh cần ưu tiên.
THAM KHẢO THÊM:
